Voedselfabrikanten staan voor grote uitdagingen. De markt stelt steeds hogere eisen aan voedselveiligheid en wil overtuigend bewijs dat alle processen in de bereiding volgens de regels zijn uitgevoerd. Daarnaast is er een constante druk van retailers op de marge van producenten. Dit dwingt voedselleveranciers de efficiency van hun productieprocessen continue te verbeteren.
Automatisering is volgens Marc van Amersfoort, oprichter en directeur van adviesorganisatie Onprove, die voedingsfabrikanten helpt bij het continu optimaliseren van hun processen, het antwoord op de gewenste efficiencyverbetering en het ondervangen van het groeiende tekort aan arbeidskrachten.
Begonnen in de kaas…
Van Amersfoort weet waarover hij praat. Hij heeft een lange carrière in het aansturen van productieorganisaties in de levensmiddelenindustrie, met name in kaas, achter de rug. Begonnen met het draaien van de kazen klom hij binnen de organisatie op en werd hij verantwoordelijk voor het productieproces.
Zijn kennis van de werkvloer en productieprocessen komt goed van pas als hij in 2011 besluit voor zichzelf te beginnen met advies en interim-management. Na de eerste opdracht bij de Greenery, waar hij de productieorganisatie reorganiseerde en SAP implementeerde, volgden DOC Kaas in Hoogeveen, Het Stoepje in Bunschoten/Spakenburg en een klus in Duitsland.
Van Amersfoort hield één dag in de week vrij voor andere werkzaamheden. ‘Tijdens deze klusjesdag werkte ik voor verschillende bedrijven. Ik hielp onder meer met het opzetten van een schoonmaakplan, het neerzetten van nieuwe productielijnen en het implementeren van een ERP-pakket. Dat bleek een succes.’
Onprove
Toen Van Amersfoort voor een van zijn klanten een plan van aanpak bedacht voor de continue verbetering van processen, begon het balletje echt te rollen. ‘Het plan was niet meer dan een PowerPoint van vijf sheets, maar ik kreeg het vertrouwen van de directie en ben aan de slag gegaan. Het ‘vijfstappenplan’ werd een succes en andere klanten vroegen of ik dat ook bij hen kon doen. Dit leidde in 2014 tot de oprichting van Onprove.’
Hoe heb je vandaag geproduceerd?
Het continu verbeteren van processen begint volgens Van Amersfoort met de beschikbaarheid van betrouwbare data. ‘Je moet weten wat doe ik nu? Waar wil ik naartoe en hoe ga ik ervoor zorgen dat het gat tussen deze twee kleiner wordt? Bij veel bedrijven ontbreekt het aan data. Als je een operator vraagt: ‘Hoe heb je vandaag geproduceerd?’, dan krijg je het antwoord: ‘De planning is klaar.’ Dat zegt niets over hoe efficiënt je bent, of er afwijkingen zijn en of je dingen beter kunt doen.’ Meten is weten en Van Amersfoort investeerde vanaf het begin in software die op de productielijnen wordt aangesloten en waarmee je kunt sturen en real time kunt volgen waar de verliezen zitten.
‘Net zo belangrijk als data en sturing is de factor mens, stelt Van Amersfoort. ‘Je kunt wel gaan sturen en continu verbeteren, maar het is belangrijk dat de mensen meegaan in het proces. De verandering moet niet van onze coaches komen maar vanuit het bedrijf zelf. Wij trainen mensen zodat ze weten hoe de methodiek in elkaar zit en ze het zelf kunnen. Daarna komt het aan op goed leiderschap om houding en gedrag die horen bij een continu verbeterende organisatie te bewerkstelligen. In het begin deden wij dat, maar door ervaring hebben we dat omgedraaid en de klant centraal gezet. Leiders moeten op de zeepkist gaan staan om het veranderverhaal uit te dragen en er zo voor zorgen dat de organisatie uit zichzelf in beweging komt.’
In het optimaliseren van een productieproces heb je naast software, mens en methode ook nog de factor machines. Door eenvoudig routinematig werk te automatiseren wordt een volgende efficiencyslag gemaakt. Voor een fabrikant van kaas-uienstokbrood ontwierp Onprove een machine die het handmatig mengen van uien en kaas verving. Hiermee kon op elke ploeg één man worden bespaard. De investering verdiende zich zo in drie maanden terug. Dit nieuws deed snel de ronde in de voedingsindustrie en leidde tot meerdere nieuwe opdrachten. Om klanten bij deze technische optimalisatie goed van dienst te kunnen zijn, werd in 2019/2020 een machinebouwer geïntegreerd in Onprove.
Industrie 4.0
De nieuwste ontwikkelingen gaan volgens Van Amersfoort richting Industrie 4.0: een combinatie van software en machinetechniek. Door slimme engineering stuurt de software machines aan en wordt de informatie die de machines terugsturen, gebruikt om nog betere stuurdata te krijgen. Om de factor mens mee te nemen in de transitie van vakman naar procesoperator, ontwierp Onprove een ondersteunend programma: ‘Mens en Techniek 4.0’.
Organisatie
Door alle snelle ontwikkelingen is Onprove, sinds de start op 1 januari 2015, uitgegroeid van een eenmansorganisatie naar een bedrijf met 25 medewerkers grotendeels afkomstig uit de foodsector. Het streven is door te groeien naar 30 personen. Van alle medewerkers is 95% in vaste dienst, alleen op hele specifieke deelgebieden worden mensen ingehuurd. ‘Dat geldt vooral voor leiderschapscoaching en de ontwikkeling van software voor de aansturing van printers en robots. Dit is specifieke kennis die we niet altijd nodig hebben. Die huren we in’, aldus Van Amersfoort.
De werkzaamheden zijn verdeeld over drie units. De unit ICT houdt zich bezig met software en soft-ontwikkeling zoals personeelsplanning. Hierbij wordt gekeken naar wat de personele norm is bij productieopdrachten en aan de hand hiervan wordt een personeelsplanning gemaakt. ‘Daarmee helpen we klanten de personeelskosten te reduceren. Dat is een hot item en we hebben ervoor gekozen om dat eerst goed op de kaart te zetten en van daaruit een vervolgstap te maken.’
Daarnaast is Continuous Improvement de unit waarin Mens en Methode zijn ondergebracht en de derde unit omvat de techniek en slimme engineering die klanten helpt efficiënter te produceren.
Met deze drie units positioneert Onprove zich als totaal speler in de continue procesverbetering binnen food en dan met name kaas en zuivel. Sinds enige tijd is het bedrijf ook actief in de bakkerijwereld. ‘Dit is een sector die jaren heeft stilgestaan en waar flinke klappen zijn gevallen. Je ziet dat ze zich aan het herpakken zijn. Bedrijven gaan zich meer specialiseren en er komen kleine bedrijven die specialistische producten maken. Deze bedrijven leveren ook aan de retail en krijgen te maken met dezelfde uitdagingen als andere voedingsproducenten.
Uitdagingen voedselproducenten
Over de toekomst van Onprove is Van Amersfoort positief. Hij schetst een aantal ontwikkelingen in de voedingsindustrie die noodzaken tot een continue verbetering van processen.
‘Je ziet dat retail steeds meer van leveranciers vraagt op het gebied van voedselveiligheid en vooral het borgen van processen. Dat is een hot issue. Dat gaat van: heb je wel de juiste ingrediënten gebruikt en hoe heb je dat geborgd tot is de temperatuur van de oven echt 400 graden geweest en kun je dat aantonen? Bij het produceren van kaas moet worden aangetoond dat er controle heeft plaatsgevonden of er geen metaaldeeltjes in de kaas zijn terechtgekomen. Veel van deze processen gebeurden vroeger handmatig maar kunnen nu volautomatisch worden uitgevoerd.’
De prijzen die producenten kunnen vragen, worden door de retail ieder jaar ter discussie gesteld. Voedselfabrikanten zijn gedwongen om scherp te kijken naar verliezen in hun processen om hun marge te verbeteren. ‘Een bakker die stuurt op een bepaald aantal broden en aan het eind van de dag vijf broden mist, wilt weten hoe dit komt. Als hij 400 kilo deeg nodig heeft voor deze broden wil hij kunnen controleren of die hoeveelheid deeg ook werkelijk is gemaakt en zo ja waar dan het verlies vandaan komt. Door monitoring maak je het proces inzichtelijk en spoor je verliezen in het proces op.’
De grootste zorg is het tekort aan arbeidskrachten…
De grootste zorg in de levensmiddelenbranche is echter het tekort aan arbeidskrachten. ‘Vroeger konden fabrikanten kiezen en zochten ze medewerkers die uit de branche kwamen of in de foodsector werkten. Nu zijn ze al blij als ze iemand hebben. Er zijn geen Nederlanders meer voor het werk te vinden en ook het arsenaal aan Polen, Roemenen en Bulgaren is verdwenen. Dit drijft de prijs van arbeid enorm op en het komt vaak voor dat je iemand die je inhuurt via een uitzendbureau na enkele dagen zonder afmelding verdwijnt omdat hij ergens anders een dubbeltje meer kan verdienen.’
Om niet te afhankelijk te zijn van deze flexibele schil, die zowel kwantitatief als kwalitatief niet is in te vullen, zoeken levensmiddelenfabrikanten de oplossing in automatisering van de meest eenvoudige werkplekken. ‘Bakkerijen hebben bijvoorbeeld het maken van deeg, wat echt vakwerk is, opgesplitst in verschillende processen die automatisch worden aangestuurd. Hierdoor is er geen echte bakker meer nodig en kunt je toch dezelfde kwaliteit borgen. Wij helpen bedrijven met het aansturen van die processen. Dat is industrie 4.0.’
‘In de toekomst zullen productieorganisaties hun marge halen uit de efficiency van processen. Daarin spelen digitalisering, continue verbeteren en het opleiden van mensen een belangrijke rol.’
Internationaal
Naast Nederland kijkt Onprove ook naar het buitenland voor een volgende stap. ‘We richten ons in eerste instantie op Europa met onze software om productverliezen inzichtelijk te maken en technische optimalisatie. We laten Continuous Improvement met daarin Mens en Methode er uit. Dat wat in ons DNA zit krijg je in het buitenland niet voor elkaar. Nederlanders zijn gewend aan polderen de rest is meer hiërarchisch.’
Tekst: Monique Harmsen
